Nakaz sądowy jest tzw. orzeczeniem sądowym, co oznacza, że wydawany jest tylko i wyłącznie przez sąd. Orzeczenie wydawane jest na podstawie dostarczonych dokumentów- odpowiednia treść pozwu i załączone niezbędne dowody, potrzebne do tego, aby potwierdzić słuszność i rację zgłaszanego pozwu.
Według art. 485 kodeksu postępowania cywilnego niezbędnymi dowodami w sprawie są:
- dokumenty urzędowe;
- zaakceptowane przez dłużnika rachunki (np. podpisana faktura VAT);
wezwane dłużnika do zapłaty i pisemne oświadczenie dłużnika o uznaniu długu; - zaakceptowane przez dłużnika żądanie zapłaty, zwrócone przez bank i niezapłacone z powodu braku środków na rachunku bankowym;
- weksel, czek, warrant lub rewers, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości;
- umowa handlowa, dowód spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego oraz dowód doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku;
- wyciąg z ksiąg bankowych, opatrzony podpisem upoważnionej osoby oraz dowód doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty – tylko gdy bank jest powodem.
Należy podkreślić fakt, że tylko w dwóch sytuacjach sąd może wydać nakaz zapłaty. Są to sprawy o roszczenie pieniężne lub świadczenia innych rzeczy zamiennych.
Przy czym istnieją dwa typy postępowań, jakie może nadać sąd w nakazie zapłaty:
- postępowanie nakazowe – sąd bazuje na podstawie bardzo pewnych, silnych dowodów;
- postępowanie upominawcze – tutaj dowody są mniej oczywiste, pozwany może w pełni zakwestionować roszczenie, a skuteczne zaskarżenie powoduje utratę mocy przez nakaz.
Ogólnie rzecz biorąc, sąd rozpatruje całą sprawę na podstawie dowodów – sam, a więc nie potrzebuje do tego udziału stron postępowania. Dopiero gdy sąd odrzuci możliwość wydania nakazu, ponieważ dowody nie będą wystarczające lub będzie co do nich jakaś wątpliwość — sąd wyznaczy rozprawę, na której uczestniczyć będą strony.
Jeżeli natomiast sąd zaakceptuje roszczenie i wyda nakaz zapłaty dla pozwanego, ma on wyznaczony termin 14 dni na dokonanie zaległej płatności. Jednakże dłużnik może zgłosić sprzeciw. Wtedy następuje także ww. rozprawa z udziałem obydwóch stron. Natomiast, gdy dłużnik nie wniesie sprzeciwu to wyrok, staje się prawomocny i rozpoczyna postępowanie egzekucyjne — komornik sądowy ściągnie wszelkie należności.
