Obowiązująca ustawa o rachunkowości nakłada na każdą firmę oraz przedsiębiorstwo bezwzględny obowiązek dopełniania różnych formalności związanych z szeroko rozumianą sprawozdawczością. W szczególności chodzi tutaj o sporządzanie różnych sprawozdań finansowych oraz sprawozdań z działalności, które muszą zadośćuczynić określonym w aktach prawnych wymogom formalnym i merytorycznym. Warto jednak zdać sobie sprawę co do tego, że zasadniczo nie każda jednostka gospodarcza ma bezwzględny obowiązek regularnego opracowywania sprawozdań ze swej działalności. W świetle powyższego należy zatem wyszczególnić, które podmioty są do tego zobligowane w każdej sytuacji oraz jakie dane należy zamieścić w takim sprawozdaniu, aby można je było uznać za prawidłowo sporządzone, zgodnie z obowiązującym prawem.
Zobowiązania sprawozdawcze ciążące na wszystkich podmiotach gospodarczych
Od każdej firmy, niezależnie w jakim charakterze ona działa, oczekuje się systematycznego sporządzania sprawozdań finansowych. W skład takich sprawozdań wchodzi przede wszystkim bilans, jak również rachunek zysków i strat; niekiedy niezbędne okazują się również tzw. informacje dodatkowe. Jeśli dana organizacja podlega czynnościom wykonywanym przez biegłego rewidenta w ramach jego obowiązków służbowych, sprawozdania finansowe w firmie winny zostać dodatkowo zaopatrzone w rachunek przepływów pieniężnych, a także zestawienia zmian zachodzących w kapitale własnym. Wszelkie wzory tego rodzaju dokumentów zwyczajowo zawiera ustawa o rachunkowości, z którą powinien – choćby pobieżnie – zaznajomić się każdy przedsiębiorca i kierownik firmy.
Podmioty zobligowane do sporządzania sprawozdań z działalności
Sprawozdanie z działalności określa się również mianem raportu zarządu. Takie raporty muszą na bieżąco sporządzać przede wszystkim spółki kapitałowe i komandytowo-akcyjne, jak również spółdzielnie i państwowe przedsiębiorstwa. Obowiązek ten rozciąga się również na towarzystwa reasekuracji wzajemnej oraz towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych. Za sporządzanie takiego sprawozdania odpowiada zawsze kierownik danej jednostki, jak również członkowie odpowiednich organów nadzorujących. Takie sprawozdanie jest poddawane kontroli biegłego rewidenta na równi ze sprawozdaniem finansowym. Czynności kontrolne obu rodzajów sprawozdań odbywają się zazwyczaj równolegle, w tym samym czasie.
Co powinno zawierać sprawozdanie z działalności?
Zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem, w sprawozdaniu z działalności należy zawrzeć wszystkie dane, które są niezbędne do prawidłowego zaopiniowania rzeczywistej sytuacji majątkowej oraz finansowej danego przedsiębiorstwa. W szczególności zwraca się tutaj uwagę na konieczność zawarcia w sprawozdaniu oceny rzeczywistych efektów działalności danej organizacji, jak również charakterystyki zagrożeń, wraz ze zwróceniem szczególnej uwagi na najważniejsze czynniki ryzyka. W raporcie zazwyczaj wyszczególnia się również określone wskaźniki tak o charakterze finansowym, jak i niefinansowym, zwłaszcza te, za pomocą których można realnie ocenić sytuację jednostki.
Dodatkowo można również zawrzeć wyjaśnienia do kwot widniejących w sprawozdaniach finansowych. W zależności od indywidualnych okoliczności, w sprawozdaniu z działalności firmy można umieścić także inne informacje, dzięki którym stanie się możliwe rzetelne zaopiniowanie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa oraz jego konkurencyjności na rynku. Zasadniczo to od kierownika jednostki przygotowującego sprawozdanie zależy, jakie informacje uzna on za kluczowe dla analizy sytuacji firmy. Nie istnieją też żadne konkretne wytyczne co do formy zaprezentowania wspomnianych danych, można to uczynić zarówno za pomocą opisu słownego, jak i form tabelarycznych i graficznych. Nie należy jednak przesadzać z ilością zawartych w raporcie danych, ponieważ nadmiar informacji może spowodować chaos informacyjny oraz doprowadzić do faktycznego zaciemnienia obrazu rzeczywistej kondycji przedsiębiorstwa. Co więcej, im bardziej szczegółowe analizy zawiera się w sprawozdaniu, tym czas jego sporządzenia oraz realne koszty całego przedsięwzięcia zwiększają się. Przy sporządzaniu sprawozdania z działalności firmy każdorazowo trzeba rozważyć, czy bardziej opłaca się opracowanie sprawozdania wyłącznie w oparciu o wymogi ustawowe, czy też zaopatrzenie go w dodatkowe informacje. Trzeba też pamiętać o tym, aby w sprawozdaniu z działalności zamieścić również dodatkowe informacje uwzględnione w sprawozdaniach finansowych. Bardzo istotne jest również opatrzenie całego dokumentu najbardziej elementarnymi danymi w postaci nazwy przedsiębiorstwa, adresu jego siedziby, formy prawnej, składu zarządu, struktury własności kapitału oraz zakresu wykonywanej działalności. Dobrze jest też, aby jednostki dokonywały szczegółowego opisu instrumentów finansowych, którymi dysponują, zawierając stosowne dane tak w samym sprawozdaniu, jak i w dołączonych do niego informacjach dodatkowych. Warto także porównać dane z roku bieżącego z wartościami z lat poprzednich.