Kiedy przedsiębiorca zakłada jednoosobową działalność gospodarczą, zazwyczaj zakłada, że swoją firmę będzie prowadził sam, bez niczyjej pomocy.
Zdarza się jednak, że codzienne życie weryfikuje jego plany, często musi on bowiem prosić o wsparcie swoich najbliższych, czyli na przykład współmałżonka, rodzica, dorosłe dzieci itp. Trzeba mieć jednak świadomość, że w takiej sytuacji tego rodzaju kwestie muszą zostać formalnie uregulowane, osoba wspomagająca poprzez swoje zaangażowanie w działalność firmową zyskuje bowiem status tzw. osoby współpracującej.
Warto zastanowić się, czy takiej osobie przysługuje wynagrodzenie oraz czy trzeba za nią zapłacić składki ubezpieczeniowe.
Definicja osoby współpracującej
Zgodnie z odpowiednimi regulacjami prawnymi zawartymi w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych miano osoby współpracującej przysługuje małżonkowi właściciela firmy, jego biologicznym i przybranym dzieciom, a także pasierbom, ponadto rodzicom, a także ich współmałżonkom, pod warunkiem, że osoby te nie tylko współpracują z właścicielem firmy przy jej prowadzeniu, ale także zamieszkują wspólnie z nim jedno gospodarstwo domowe.
Dla ZUS-u właściwie nie ma znaczenia, czy dana osoba świadczy swoją pomoc bezinteresownie, czy też za odpowiednią opłatą, jest ona bowiem zawsze traktowana jako osoba współpracująca.
Składki na ubezpieczenie ZUS osoby współpracującej
Osoby współpracujące należy objąć obowiązkowymi ubezpieczeniami ZUS. Dlatego też muszą one zostać zarejestrowane w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
Zgłoszenia takiego dokonuje się w ciągu tygodnia od nawiązania obopólnej współpracy, która stanowi tytuł do uzyskania ubezpieczenia. Nie ma przy tym znaczenia czy dana osoba pracuje w firmie swojego krewnego stale, czy też dorywczo, w prawie nie ustalono bowiem żadnych zasad dotyczących wymiaru czasu pracy osób współpracujących,
Reguły opłacania tych składek niekiedy jednak różnią się w stosunku do ogólnych zasad. I tak, jeśli właściciel firmy z zatrudnia swojego krewnego w oparciu o umowę o pracę lub też pomaga mu on bez wynagrodzenia, składki ZUS mają dokładnie taki sam wymiar, jak w przypadku przedsiębiorcy. Natomiast, jeśli chodzi o umowę-zlecenie na wysokość opłacanych składek wpływa wysokość wynagrodzenia. Także podstawowe składki ZUS osoby współpracującej wylicza się w oparciu o te same reguły, które dotyczą też przedsiębiorcy. Należy jednak zdać sobie sprawę z tego, że osobę współpracująca nie obejmuje możliwość opłacania preferencyjnych stawek ZUS-owskich. W praktyce oznacza to zatem, że nawet jeśli właściciel firmy sam za siebie opłaca obniżoną stawkę, za swojego współpracownika musi odprowadzić pełną kwotę ZUS, wyliczoną w oparciu o podstawę wynoszącą obecnie 2859 zł.
Do przedsiębiorcy należy również sfinansowanie oraz opłacenie w całości składek ZUS za osobę współpracującą. Dzięki temu nie musi ona liczyć się z ponoszeniem jakichkolwiek kosztów związanych z zatrudnieniem.
Zatrudnienie członka rodziny bez wynagrodzenia lub na umowę-zlecenie
Jak już było wspomniane, także za osoby świadczące swoją pomoc nieodpłatnie, trzeba odprowadzić składki ZUS. Obowiązek ten spowodowany jest założeniem zaistnienia pomiędzy przedsiębiorcą a współpracownikiem tzw. dorozumianej umowy w formie ustnej, na mocy której członek rodziny wyraził swoją zgodę na bezpłatną pracę. Jeśli dana osoba współpracująca jest dodatkowo zatrudniana przez inną firmę, w sytuacji odpowiedniej wysokości wynagrodzenia równej lub wyższej minimalnej stawce wynoszącej obecnie 2250 zł, na przedsiębiorcy ciąży obowiązek uiszczenia opłaty tylko za składkę zdrowotną.
Brak wynagrodzenia dla współpracownika automatycznie pociąga za sobą brak opodatkowania podatkiem od wynagrodzeń. Ponieważ przychód powstały na skutek nieodpłatnej pomocy członka rodziny podlega zwolnieniu z opodatkowania, nie trzeba wykazywać go w żadnych dokumentach księgowych jako przychodu powstałego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Podpisanie z krewnym umowy zlecenia powoduje rozliczanie osoby współpracującej na podobnych zasadach jak innych pracowników. Oznacza to wyliczanie stawki ubezpieczenia w odniesieniu do wysokości pobranego wynagrodzenia za pomoc.
Koszty podatkowe wynagrodzenia osoby współpracującej
Wypłacanie wynagrodzenia osobie współpracującej może rodzić dla przedsiębiorcy obowiązek opłacenia kosztów podatkowych. Oznacza to konieczność odprowadzenia od wynagrodzenia osoby współpracującej podatku dochodowego na identycznych zasadach jak dzieje się to w przypadku innych pracowników.
Korzystając z pomocy członków rodziny w działalności biznesowej, nie można zatem zapomnieć o zobowiązaniach nałożonych na przedsiębiorców z tego tytułu. Składki na ubezpieczenia społeczne odprowadza się niezależnie od tego, w jakim charakterze pracuje osoba współpracująca i czy pobiera ona za swoje usługi wynagrodzenie. Od pensji wypłacanej współpracownikom należy zawsze odprowadzić podatek dochodowy, podobnie jak w przypadku innych pracowników.