Bardzo częstą kwestią są różnice kursowe, które występują przy określonych transakcjach walutowych. Poznajmy ich pojęcia podstawowe i wyjaśnienia.
Różnice kursowe, to różnice wynikające z transakcji dokonywanych w walutach obcych. Pojawiają się, gdy wartość faktury różni się od rzeczywistej kwoty do zapłaty przeliczonej na PLN – według ustawy o PIT art. 24c. Ponadto, dosyć często termin płatności jest inny niż data zaksięgowania, zatem kursy walut ulegają zmianie w czasie.
Po zaistniałej transakcji przedsiębiorca jest zobowiązany do dokonania odpowiedniego zapisu księgowego (np. w księgach handlowych). W tym wypadku wystąpi obowiązek dwukrotnego przeliczenia takiej operacji – w walucie obcej na złotówki.
Zgodnie z przepisami podatkowymi należy za pierwszym razem dokonać przeliczenia wartości po kursie według NBP (Narodowy Bank Polski) w dniu, który poprzedza wystąpienie obowiązku podatkowego. Następnie (za drugim razem) należy dokonać przeliczenia wartości w chwili rozliczenia transakcji, po kursie obowiązującym w danym dniu.
W związku z powyższym, w wielu przypadkach okaże się, iż zastosowany kurs z dnia obowiązującego będzie różnić się od przyjętego wcześniej – do celów podatkowych. Stąd też powstanie tzw. różnica kursowa i jest ona wynikiem zmienności kursu walut w czasie.
Dodatnie i ujemne różnice kursowe
Przedsiębiorcy na podstawie Ustawy o Rachunkowości są zobligowani do prowadzenia księgowości (np. ksiąg rachunkowych) w walucie PLN. Po rozliczeniu transakcji walutowych, przeliczeniu obcej waluty na polską powstają dodatnie, lub ujemne różnice walutowe, które podatnicy mogą zaliczyć do kosztów bądź pozostałych przychodów.
Wyróżniamy dwa rodzaje różnic kursowych – dodatnie i ujemne. Poniżej wyjaśniamy ich różnice:
- Dodatnie występują w sytuacji, gdy sprzedawca otrzyma zapłatę w wyższej wysokości niż wskazany przez niego przychód oraz w sytuacji, gdy dokona zapłaty w wysokości niższej niż wskazany przez niego koszt. Powstałe różnice kursowe dodatnie zwiększają przychody danej firmy.
- Ujemne powstają analogicznie do dodatnich (ich odwrotność), a więc w sytuacji, gdy otrzymana zapłata jest niższa niż wskazany przychód oraz dokonana zapłata jest wyższa niż wykazany koszt.
Uwaga! Bardzo ważny jest wybór rachunku bankowego, ponieważ różnice kursowe mogą wystąpić tylko w określonym przypadku. Mianowicie, gdy zostaną spełnione 2 podstawowe warunki, takie jak: - faktura wystawiona jest w walucie obcej, - zapłata dokonywana jest w walucie obcej. Wtedy przeliczenie płatności i wyznaczenie kursu jest zależne od średniego kurs NBP lub kursu faktycznie zastosowanego przez bank, ale w zależności od tego, czy przedsiębiorca posiada lub nie posiada rachunku bankowego w walucie. Wybór takiego rachunku jest zależny od tego jaki kurs zostanie zastosowany w celu wyliczenia różnic kursowych. Mianowicie: - średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień zapłaty/wpływu - w przypadku posiadania przez przedsiębiorcę rachunku bankowego w walucie - kurs faktycznie zastosowany przez bank - w przypadku braku rachunku walutowego, a więc gdy zapłata/otrzymanie płatności w walucie obcej dokonywane są z/trafiają na rachunek w PLN, gdzie to bank automatycznie dokonuje przeliczeń.
Księgowanie różnic księgowych
Różnice kursowe są księgowane za pomocą dowodu księgowego z rodzaju dowód wewnętrzny (DW).
Uwaga! Wyliczenie różnic kursowych następuje dopiero w miesiącu, w jakim została dokonana płatność za fakturę. Jeżeli w ciąg tego miesiąca wystąpiło więcej transakcji niż jedna, to można je zaksięgować w ostatnim dniu rozliczeniowym - na podstawie wystawionego dokumentu zbiorczego.
Aby zaksięgować różnice kursowe należy sprawdzić ich wynik – dodatni lub ujemny. Dzięki temu dowiemy się, jak i gdzie prawidłowo zaksięgować wartość wynikającą z różnic kursowych do księgowości – uproszczonej lub pełnej.
- Książka Przychodów i Rozchodów
Do rejestrowania różnic kursowych służą dwie kolumny przychodów i kosztów. Dokumentem księgowym, na podstawie którego różnice kursowe ujmuje się w KPiR, jest dowód wewnętrzny. Wspomniane kolumny to:
- dodatnia kolumna stanowiąca dla przedsiębiorcy przychód to „8 – Pozostałe przychody”,
- ujemna kolumna stanowiąca koszt to kolumna „13 – Pozostałe wydatki”.
2. Księgi Handlowe
Do rejestrowania różnic kursowych służą dwa konta przychodów i kosztów finansowych. Firma może ewentualnie w planie kont wydzielić osobne konta analityczne. Jednakże podstawowe konta to:
- dodatnie konto stanowi dla przedsiębiorcy przychód podatkowy „750 – Przychody finansowe”,
- ujemne konto ewidencjonuje koszty „751 – Koszty finansowe”.
Przykłady:
DW (Dowód Wewnętrzny) lub PK (Polecenie księgowania) - Dodatnie różnice kursowe z tytułu zobowiązania wobec dostawcy. Konto 201 - Rozrachunki z dostawcami (po stronie Wn) Konto 750 - Przychody finansowe (po stronie Ma)
DW (Dowód Wewnętrzny) lub PK (Polecenie księgowania) - Ujemne różnice kursowe z tytułu należności od odbiorcy. Konto 751 - Koszty finansowe (po stronie Wn) Konto 200 - Rozrachunki z odbiorcami (po stronie Ma)
Przykłady księgowania
Przykład 1 – w Księdze Handlowej
Opis operacji gospodarczej i obliczenia
Firma X w dniu 20 kwietnia 2018 roku, sprzedała produkty klientowi z Wielkiej Brytanii na kwotę , tym samym wystawiając dla niego fakturę VAT walutową (WDT) z odpowiednim oznaczeniem stawki VAT i kwotą w walucie EUR – 10 000.
Przychód ze sprzedaży (liczony z dnia wcześniejszego, a więc 19 kwietnia) wyniósł więc, kwotę 10 000 euro x 4,20 (średni kurs euro z dnia dokonania sprzedaży, a więc wcześniejszego) = 42 000 zł.
Zapłata od klienta nastąpiła dnia kolejnego, a więc 21 kwietnia i również dokonana była w walcie euro na rachunek bankowy (walutowy) danej firmy.
Należność za sprzedaż wyniosła według kursu NBP (z dnia poprzedniego, a więc 20 kwietnia) 10 000 euro × 4,22 zł/euro = 42 200 zł
Rozliczenie różnicy kursowej następuje po rozliczeniu, przy księgowaniu.
[10 000 euro × (4,22 zł/euro - 4,20 zł/euro)] = 200 zł
Księgowanie:
W związku z powyższym, podana transakcja będzie zaksięgowana w następujący sposób:
1. Sprzedaż produktów w kwocie 42 000 zł
Na koncie 20 - Rozrachunki z odbiorcami (po stronie Wn) Na koncie 700 - Sprzedaż produktów (po stronie Ma)
2. Zapłata należności od kontrahenta na rachunek walutowy wg wyciąg bankowego w kwocie 42 200 zł
Na koncie 13 - Rachunek walutowy (po stronie Wn) Na koncie 20 - Rozrachunki z odbiorcami (po stronie Ma)
3. Rozliczenie różnicy kursowej dodatniej w kwocie 200 zł
Na koncie 20 - Rozrachunki z odbiorcami (po stronie Wn) Na koncie 750 - Przychody finansowe (po stronie Ma)
Przykład 2 – w Księdze Przychodów i Rozchodów
Opis operacji gospodarczej i obliczenia
Firma Y dokonała zakupu towaru od kontrahenta z Niemiec na kwotę 600 EUR. Dokument sprzedaży został wystawiony w dniu 10 marca 2018 roku.
Według kursu walut z dnia poprzedniego (9 marca): 600 EUR x 4,16 = 2 496 zł
Płatność została wykonana w dniu następnym, a więc 11 marca.
600 EUR x 4,17 = 2 502 zł
Rozliczenie różnicy kursowej następuje po rozliczeniu, przy księgowaniu.
[600 euro × (4,16 zł/euro - 4,17 zł/euro)] = 6 zł
Księgowanie:
W związku z powyższym, podana transakcja będzie zaksięgowana dowodem wewnętrznym w następujący sposób:
w kolumnie 8 - Pozostałe przychody w kwocie 6 zł
Z powyższych przykładów odnośnie sprzedaży i zakupu wynika, iż przedsiębiorcy uzyskują z pozostałego przychodu dodatnią różnice księgową, którą muszą odpowiednio zaksięgować. Gdyby jednak kurs był niższy, to wtedy pojawiłaby się ujemna wartość różnicy – dodatkowy koszt uzyskania przychodu.