Zdarzają się w życiu sytuacje, iż spadkodawca może pozostawić testament, w którym pomija swoją najbliższa rodzinę – żonę, dzieci. W takiej sytuacji wiele osób zadaje sobie pytanie, czy dane osoby mogą domagać się zapłaty od spadkobiercy dla którego przeznaczony został cały spadek.
Zachowek to inaczej roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej, którą uważa się za należną. Kodeks cywilny dokładnie wskazuje, jak liczyć przysługujący uprawnionym udział spadkowy oraz kto może domagać się zapłaty.
Odpowiedz znajduje się oczywiście w przepisach. Według art. 991 Kodeksu cywilnego:
…zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek). Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. Wyżej wymienione osoby są jednak uprawnione do zachowku pod warunkiem, że byłyby w danym wypadku powołane do spadku z ustawy.
W związku z powyższym możliwe jest domaganie się w określonych przypadkach 2/3 albo 1/2 wartości udziału spadkowego.Zachówek liczony jest co do zasady 1/2 wartości udziału spadkowego, jaki przypadłby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym. Jeśli jednak uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo uprawnionym jest małoletni zstępny spadkodawcy wówczas wysokość zachowku stanowi równowartość 2/3 wartości udziału, jaki przypadłby mu w spadku, gdyby doszło do dziedziczenia ustawowego.Przykład
Spadkodawca X pozostawił testament przyjacielowi, ale nie ujął na nim żony ani syna. Żona według ustawy dziedziczyłaby podany testament. Syn jest zdolny do pracy i nie jest osobą małoletnią, tak więc, gdyby dziedziczył z ustawy, to przysługiwałby mu udział w wysokości ½ majątku spadkowego.
Zgodnie z treścią przytoczonego wyżej 991 k.c. (regulującego instytucję zachowku) zstępnemu (synowi) przysługuje – połowa wartości udziału, który przysługiwałby mu w przypadku gdyby dziedziczył. Wobec czego przysługuje mu ½ z ½ udziału spadkowego, czyli ¼.
